İPEK YOLU’NDA ÖNEMLİ BİR KAVŞAK, TEBRİZ (1236-1380)

Tarihi M.Ö. VI. binli yıllara dayanan, İpek ve Baharat yollarını arşınlayan kervanların dünyayı keşfe çıkan gezginlerin durağı olmuş bir şehir Tebriz. Ticaretle uğraşıp farklı coğrafyalara açılmakla pekiştirdiği zengin tarihi, kültürel mimari birikimi ile Ortaçağ’ın hayranlık uyandıran şehirlerinden biridir. Yerleşim alanlarının oluşumunda, temelde iki etken rol vardır: ait olunan uygarlığın o şehre olan ihtiyacı ya da coğrafi konumun ona yüklediği rol. Tebriz daha çok bu ikinci kategori içinde değerlendirebileceğimiz merkezlerden Uzun tarihi geçmişe sahip Tebriz, özellikle XII. XVI. Yüzyıllar arasında sosyo-kültürel ekonomik açıdan biri olmuştur. Elbette, üne kavuşması zenginleşmesi izah edilebilir. Bu gerçekliği de seyyahların gözünden Tebriz’i dinlediğimiz zaman kolaylıkla görürüz. İbn-i Battuta Clavijo’nun kayıtlarına göre merkezlerde dünyanın bölgelerinden ülkelerinden getirilen mallar alınıp satılıyordu. Tebriz’de diğer ülkelerden gelen tüccarların barınması için özel kervansaraylar misafirhaneler bulunuyordu. Ticaret, ülke ekonomisinin büyük önemli gelir kaynaklarından birini oluşturuyordu. İlhanlılar Venedik Cenevizliler gelişmiş ancak Ebu Said Bahadır Han’ın ölümünden sonra meydana iç karışıklıklar nedeni kesilen ticari ilişkiler siyasi koşulların nebze olsa düzelmesi sonucunda 1344-1345 yılında yeniden başladı. Daha sonraları 1356 Celayirli tahtına oturan Sultan Uveys, Ceneviz ilişkileri başlatmak üzere girişimlerde bulundu. Ayrıca kervan yollarının güvenliğinin sağlanacağını gelecek tacirleri en iyi şartlar altında kabul edeceklerini, onlardan eskiye nazaran az vergi alınacağını vaat etti. çalışma Tebriz’in geçmişine bakarak, şehrin 1236-1380 dönemi Doğu-Batı ticaretindeki rolünü ortaya koymayı amaçladık. düşünce merkezli ticaret güzergâhları, İlhanlı devlet teşkilatında ticaretle ilgili görevlileri devletin tüccar faaliyetlerden aldığı vergilere kısaca değinmeye çalıştık.